Η αυτοεκτίμηση είναι ταυτόχρονα σκοπός, μέσον και επιδίωξη. Είναι ισοδύναμη με την αξία του ανθρώπου και οι ικανότητες, όσες καθορίζονται από τις αιώνιες και άφθορες αρχές του ανθρωπισμού, ο τρόπος με τον οποίο φτάνουμε σε αυτήν. Η συναισθηματική προδιάθεση της αυτοεκτίμησης επηρεάζει τις αυτοαξιολογήσεις, τον τρόπο αντίδρασης στη θετική και αρνητική ενίσχυση, την εσωτερίκευση των εμπειριών και την αίσθηση της γενικότερης αξίας, που νοηματοδοτεί τη ζωή. Πολλοί, αντίθετα, θεώρησαν ότι η αυτοεκτίμηση μπορεί να περιγραφεί από μια εξίσωση, Αυτοεκτίμηση = αξία / ικανότητες. Ο ορισμός αυτός είναι παραπλανητικός, στερούμενος καθολικής αλήθειας και απόλυτα χαρακτηριστικός της ποσοτικοποίησης ακόμα και των μεγίστων αγαθών, όπως η προσωπικότητα. Είναι πενιχρό αποκύημα της τάσης των σύγχρονων ερευνητών να προσμετρούν με εξισώσεις το απερίγραπτο, να ερμηνεύουν το πνεύμα με αριθμούς και να κολλούν ταινίες πιστοποίησης στους ανθρώπους. Ακόμα και όσοι λίγες ικανότητες κατέχουν, από αυτές που η κοινωνία μας θεωρεί πολύτιμες ( π.χ. δυναμισμό, αυτοπεποίθηση, λογική, ηγετική φυσιογνωμία, επικοινωνιακό ύφος, πρακτικό πνεύμα, κολακεία, μετά μανίας εργατικότητα, προβολή και διασημότητα, διαπραγματευτικές δεξιότητες, εγωισμό, ωφελιμισμό, φιλαυτία, έπαρση, μωροφιλοδοξία και άλλα παρεμφερή πρόσκαιρα και χρηστικά γνωρίσματα) διαθέτουν αξία, έχουν επίγνωσή της και μεταλαμβάνουν ιδιοτήτων, που σε κάποια άλλη εποχή ή σε διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο θα τους αναδείκνυαν σε εξέχοντα μέλη. Η αξία του ατόμου είναι αδιαπραγμάτευτη, δεδομένη και ανεξάρτητη από ικανότητες, γιατί δεν είναι η κοινωνία που την καθορίζει, αλλά μόνο το γεγονός ότι κάποιος γεννιέται άνθρωπος. Αν ολοένα και περισσότεροι σήμερα πάσχουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν είναι επειδή δεν αξίζουν, αλλά επειδή ο ανθρωπισμός ετελεύτησε, συμπαρασύροντας στο ξεψύχισμά του τις αναλλοίωτες αρχές και τα κλασικά ιδανικά. Αν τα καταθλιπτικά επεισόδια, που έπονται του μειωμένου αυτοσυναισθήματος, αυξάνονται δραματικά, εξασφαλίζοντας απεριόριστα κέρδη στις φαρμακοβιομηχανίες αντικαταθλιπτικών, είναι γιατί οι δεξιότητες, που η μεταβιομηχανική κοινωνία απαιτεί από τα πιόνια της, αποτελούν παρά φύση εκτρώματα της απληστίας της. Αν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον πλανήτη αισθάνονται ότι καθημερινά ποδοπατείται η αξιοπρέπειά τους, είναι γιατί αναγκάζονται να μεταβληθούν σε δολιοφθορείς των αρχών τους, ώστε να εξασφαλίσουν αυτά, που έπρεπε να τα θεωρούν δεδομένα. Αν η εξουσία είχε το στοιχειώδες δημοκρατικό ύφος, δηλαδή κατοχύρωνε το δικαίωμα της εργασίας, της προσωπικής εξέλιξης, της μόρφωσης και του σεβασμού, αν επιθυμούσαμε οι άνθρωποι να ξεδιπλώσουν και να αναπαραγάγουν ‘αυτό που μέσα τους εγκυμονούν και μπορούν μόνο μέσα στο ωραίο και μακριά από την ασχήμια να το γεννήσουν, δηλαδή την αρετή’ (Πλάτωνος Συμπόσιον,206C) ,από την οποία εκπορεύεται η συναίσθηση της αξίας του εαυτού, τότε θα έπρεπε να φροντίσουμε, ώστε να θεώνται την ομορφιά στην κοινωνία που ζουν, για να μπορέσουν να την μιμηθούν. Αλλιώς, βιώνοντας καθημερινά την εγκατάλειψη, τον ανταγωνισμό και την απόρριψη, η αυτοεκτίμησή τους θα καταρρακώνεται και, είναι γνωστό, ότι τέτοια άτομα ‘μόνο κακία μπορούν να κυοφορήσουν’. Αν για να αποκτηθεί η αυτοεκτίμηση σήμερα χρειάζεται να εκφυλιστεί το αγαθό, τότε καλύτερο είναι οικειοθελώς να την απαρνηθούμε. Εφόσον το σύγχρονο σύστημα δίνει έμφαση σε κίβδηλα προσόντα και αγνοεί την αξία, είναι σίγουρο ότι θα παρασκευάσει ανδράποδα με υψηλή αυτοεκτίμηση, αλλά όχι συνειδητοποιημένους και ευτυχείς ανθρώπους.

Ευστράτιος Παπάνης